Αναζητώντας τον ελληνισμό στα... Ιμαλάια.

Αναζητώντας τον ελληνισμό στα... Ιμαλάια.  Ταξίδι στο χωριό Μάλανα στις Ινδίες. Η παράδοση μιλάει για ελληνική καταγωγή των κατοίκων.                   Του Ορέστη Ηλιανού Ήταν το φθινόπωρο του 1988. Επέστρεψα τότε μόλις από ένα ταξίδι στο βόρειο Πακιστάν και το μυαλό μου ήταν ακόμα γεμάτο από αυτά που είχα ζήσει, δει και ακούσει εκεί πέρα· απ' τις εικόνες και τα λόγια εκείνων των ορεσιβίων του Καρακοράμ και το Ινδικού Καυκάσου, που κρατούν μέσα τους άσβεστη την ανάμνηση των Ελλήνων και της πίστης της ελληνικής τους καταγωγής. Εντελώς κατά τύχη, έπεσε τότε στα χέρια μου ένα τεύχος του περιοδικού ,Discover India όπου ένα ζευγάρι Ινδών δημοσιογράφων περιέγραφε την επίπονη μετάβαση του σ' ένα χωριό, απομονωμένο πάνω σε κάποια πλαγιά των Ιμαλαΐων, που η παράδοση το θέλει να έχει ιδρυθεί 23 αιώνες πριν, από Έλληνες στρατιώτες που λιποτάκτησαν από το στρατό του Μεγαλέξανδρου μετά την εισβολή του στην Ινδία.«Να ο προορισμός του επόμενου ταξιδιού μου!» είπα, μόλις τέλειωσα το διάβασμα του άρθρου. Και τρία χρόνια μετά, πραγματοποιούσα αυτή μου την απόφαση.                                                                  Δελχί, Μανάλι, κοιλάδα του Παρβάτι Το χωριό Μάλανα βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Ινδίας στην επαρχία Hi-machal Pradesh , που είναι σφηνωμένη μεταξύ Πακιστάν και Κίνας, πάνω στη δυτική πλευρά της οροσειράς των Ιμαλαΐων, σε 3000 μέτρα περίπου υψόμετρο.Για να φτάσει κανείς εκεί από το Δελχί (600 χλμ. περίπου) χρειάζεται δεκαέξη ή δεκαεφτά ώρες με λεωφορείο ως την κωμόπολη Μανάλι, πάνω σε δρόμους ορεινούς, συχνά δύσβατους, όπου κυκλοφορούν ατέλειωτες ουρές από φορτηγά.Από το Μανάλι, διόμιση ώρες με το τζιπ ή τέσσερις ώρες με το λεωφορείο βρίσκεται το χωριό Jari, τελευταίος οδικός σταθμός πριν από τη Μάλανα, κρυμμένη κάπου ανάμεσα στις απόκρημνες κορυφές των Ιμαλαΐων σε 15 χλμ. περίπου απόσταση από εκεί.Ξεκινήσαμε από το Jari στις δέκα το πρωί μαζί με τους δύο συνοδούς μας, τον Hari και τον Bahadur·. Ο ήλιος είχε ανέβει ήδη αρκετά και η παγωνιά του πρωινού είχε υποχωρήσει.Προχωρούσαμε μέσα στην κατάφυτη κοιλάδα ακολουθώντας τον ποταμό Παρβάτι, που καθώς ανεβαίναμε ο ρους του γινόταν όλο και πιο ορμητικός και τα νερά του λαγάριζαν. Η κοιλάδα στένευε και βάθαινε και το μονοπάτι όσο πήγαινε γινόταν πιο απότομο και ανηφορικό. Μετά από μερικές ώρες πορείας, ο ιδρώτας μούσκευε το κορμί μας, το σάλιο είχε πήξει μες στο στόμα και το αίμα χτυπούσε στα μηνίγγια σα δαιμονισμένο. Ο Νεπαλέζος Sherpa, με το πελώριο τσουβάλι του στην πλάτη αγκομαχούσε, έμενε πίσω και τέλος χανόταν απ' τα μάτια μας. Σταματούσαμε τότε να τον περιμένουμε και έτσι επωφελούμαστε κι εμείς να ξαποστάνουμε. Που και που συναντούσαμε στο δρόμο μας κάποιο χωρικό από τη Μάλανα, που κατέβαινε φουριόζος για ψώνια στην πολιτεία. Φουριόζος, γιατί, όπως μας είπαν, οι Μαλάνοι - έτσι λέγονται οι κάτοικοι της Μάλανας - απεχθάνονται να περνούν τη νύχτα έξω απ' το χωριό τους. Ξεκινούν λοιπόν πρωί-πρωί, κάνουν τα ψώνια τους στο Κουλού, την πιο κοντινή πόλη, και επιστρέφουν στο χωριό πριν νυχτώσει.Και η πορεία συνεχιζόταν, μα με στάσεις που γίνονταν ολοένα και πιο συχνές. Τέλος, λίγο μετά τις τέσσερις, φτάσαμε κάτω από ένα απόκρημνο βραχοβούνι. Η πετρώδης επιφάνεια υψωνόταν σχεδόν κατακόρυφη, πανύψηλη πάνω απ' τα κεφάλια μας. Πίσω απ' εκεί βρισκόταν η Μάλανα!Ο ήλιος όμως είχε κιόλας χαθεί μέσα απ τη στενή κοιλάδα και το κρύο έπεφτε τσουχτερό. Ώσπου να στήσουμε τις σκηνές, να μαζέψουμε ξύλα για τη φωτιά και να βάλουμε μπρος τη γκαζιέρα για το τσάι και το βραδινό φαγητό, είχε πια νυχτώσει για τα καλά.                                                                                                          Επιτέλους στην Μάλανα... Ξεκινήσαμε την επομένη με την ανατολή του ήλιου. Το μονοπάτι που σκαρφάλωνε στην απότομη βουνοπλαγιά χωρούσε ίσα-ίσα έναν άνθρωπο. Κάτω απ' τα πόδια μας έχασκε το βάραθρο. Μετά από μισή ώρα ανάβαση, η κατασκήνωση μας εκεί κάτω στην ακροποταμιά έμοιαζε απίστευτα μακρινή.Φτάσαμε στην κορυφή κατά τις δέκα. Εκεί, ένας νεαρός από το χωριό Jari έχει στήσει δύο μεγάλα αντίσκηνα και υποδέχεται τους ξεθεωμένους οδοιπόρους με τσάι και κρύο νερό. Προχωρήσαμε λίγο ακόμα στο ίσιωμα και σε λίγα λεπτά, περνώντας μια συστάδα δέντρων, αντικρύσαμε επιτέλους μπροστά μας τη Μάλανα. Χτισμένο σ' ένα πλάτωμα, στα ριζά δύο μελανόχρωμων ορεινών όγκων (που κατά μια άποψη αποτελούν την πηγή του ονόματος του χωριού: Μάλανα (Μέλανα), με τα σπίτια του από πέτρα και ξύλο που θυμίζουν κάπως ελβετικά chalet, το χωριό μας φάνηκε στην αρχή μικροσκοπικό κι ασήμαντο. Γρήγορα όμως αντιληφθήκαμε ότι αυτό που βλέπαμε δεν ήταν παρά ένα τμήμα μόνο του όλου οικισμού. Ουσιαστικά η Μάλανα χωρίζεται σε δύο μέρη' την άνω Μάλανα ή Dhara Behr και την κάτω ή Sara Behr·, και έχει συνολικά 1000 με 1500 κατοίκους. Οι Μαλάνοι δεν ανήκουν όλοι στον ίδιο ανθρωπολογικό τύπο. Υπάρχουν κάμποσοι μελαμψοί, με εξογκωμένα ζυγωματικά και μάτια σχιστά, άλλοι λευκοί, με ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά και ακόμα ορισμένοι καστανόξανθοι ή και ξανθοί με μάτια ανοιχτόχρωμα. Είναι όλοι τους, γυναίκες και άντρες, πάρα πολύ βρώμικοι, μια που δεν πλένονται σχεδόν ποτέ. Φορούν χονδροειδή, υφασμένα στο χέρι φορέματα. Οι γυναίκες φορούν στ' αυτιά, κάποτε και στη μύτη, πολλά ασημένια σκουλαρίκια. Είναι άνθρωποι καχύποπτοι, κλειστοί, άκρως συντηρητικοί. Απεχθάνονται τη φυσική επαφή, αποφεύγουν τη συναναστροφή με ξένους, απορρίπτουν κάθε νεωτερισμό. Επέδειξαν τέλεια αδιαφορία στις προσπάθειες που κατέβαλε το κράτος για να ηλεκτροδοτήσει το χωριό τους, και εξακολουθούν απτόητοι να χρησιμοποιούν ακόμα δαυλούς για να φωτίζονται. Στο σχολείο που το κράτος ίδρυσε πριν μερικά χρόνια, 25 μόνο από τα 300 με 400 παιδιά που έχει το χωριό παρακολουθούν μαθήματα, κι από αυτά μόνο ένα κορίτσι.  Ευημερία που στηρίζεται στο Charas [=χόρτο] Παρόλο που το χωριό τους είναι απομονωμένο και η γη τους σχετικά άγονη, οι Μαλάνοι όχι μόνο επιβιώνουν, μα ευημερούν. Καλλιεργούν κριθάρι του βουνού, βότανα και πατάτες, παράγουν μέλι και μαλλί και ανταλλάσουν τα προϊόντα τους με τους κατοίκους της κοιλάδας. Ωστόσο, η κύρια πηγή πλουτισμού τους είναι το Charas, για το οποίο όσοι έχει τύχει να γράψουν για τη Μάλανα είναι πάντα ιδιαίτερα διακριτικοί. Και δικαιολογημένα, γιατί το Charas δεν είναι τίποτε άλλο από την ινδική κάνναβι, της οποίας η καλλιέργεια και φυσικά το εμπόριο απαγορεύονται αυστηρά από την ινδική κυβέρνηση. Όμως οι Μαλάνοι αδιαφορούν και για την κυβέρνηση και για τους νόμους της. Από την άλλη, φαίνεται πως και οι αρχές κάνουν τα στραβά μάτια, κι έτσι το εμπόριο του «χόρτου» ανθεί προς μεγάλο όφελος της Μάλανας και των κατοίκων της. Από στόμα σε στόμα ωστόσο το γεγονός έγινε ευρύτερα γνωστό και εδώ και μερικά χρόνια έχει αναπτυχθεί στην περιοχή τουρισμός χασισοποτών, που καταφθάνουν συστημένοι και κατασκηνώνουν στα περίχωρα της Μάλανας, μέσα στους αγρούς όπου φυτρώνει η μαριχουάνα, μια και οι Μαλάνοι δεν επιτρέπουν τη διαμονή των ξένων στο χωριό τους. Εκτός από τους χασισοπότες, οι άλλοι συστηματικοί επισκέπτες της Μάλανας είναι οι Ισραηλινοί(/). Άγνωστο για ποιο λόγο, δεκάδες νεαροί από το Ισραήλ πέρασαν απ' εδώ τα δύο τελευταία χρόνια κι άφησαν τ' όνομα τους, γραμμένο άλλοτε με λατινικά κι άλλοτε με εβραϊκά στοιχεία, στο βιβλίο επισκεπτών του νεαρού από το Jari, που εξασφαλίζει την υπηρεσία υποδοχής  στην είσοδο του χωριού.                                                                        Δημοκρατική διοίκηση και σεξουαλική ελευθερία Όπως είπαμε πιο πάνω, οι κάτοικοι της Μάλανας δεν αναγνωρίζουν κανένα εξωτερικό νόμο και καμία εξωτερική αρχή. Αποτελούν μια κοινότητα με ξεχωριστά, δικά τους ήθη, θρησκεία, γλώσσα και νόμους, εντελώς διαφορετικά από αυτά των άλλων ορεινών οικισμών της περιοχής. Διοικούνται με τρόπο δημοκρατικό. Στο κέντρο του χωριού, μεταξύ του άνω και του κάτω τμήματος, είναι μια μεγάλη πλατεία, που έχει στο κέντρο της μια μακρόστενη ιερή πέτρινη πλάκα. Τριγύρω βρίσκονται τρία ξύλινα δημόσια κτίρια και από την άλλη πλευρά ένα μεγάλο κρηπίδωμα φτιαγμένο από πέτρινες πλάκες. Πρόκειται για τον τόπο συνεδρίασης του ανωτάτου δικαστηρίου, που φέρει το όνομα Ηarcha (πρβ. ελληνικά αρχά, δωρική μορφή του αρχή). Το δικαστήριο αυτό αποτελείται από 16 μέλη, οκτώ από το άνω και οκτώ από το κάτω τμήμα, τα οποία εκλέγονται μεταξύ των γερόντων του χωριού, των Κarmisht (πρβ. ελληνικά κάρα = κεφαλή, κάρονες = αρχηγοί), και προεδρεύεται από τον ιερέα, τον pujari (πρβ. ελληνικά ιαρής = ιερέας) και τον gur·, τον αντιπρόσωπο του θεού. Οι τυχόν διαφορές συνήθως λύνονται απευθείας μεταξύ των ενδιαφερομένων και μόνο όταν αυτό δεν είναι δυνατό τίθεται η υπόθεση στην κρίση του δικαστηρίου. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις για τις οποίες ούτε κι αυτό το δικαστήριο δεν κατορθώνει να εκφέρει κάποια ικανοποιητική ετυμηγορία. Η λϋση τότε δίνεται με ένα εντελώς πρωτότυπο τρόπο: Οι αντίδικοι δίνουν ο καθένας από ένα πρόβατο, οι δικαστές δένουν τα πρόβατα σε δύο δέντρα που θεωρούνται ιερά, λίγο πιο εκεί από την Harcha- τους χαράζουν μ' ένα μαχαίρι το πόδι και στάζουν μέσα δηλητήριο. Το άδικο πέφτει σ' αυτόν του οποίου το πρόβατο πεθαίνει πρώτο και που καταδικάζεται να κάνει το τραπέζι σ' όλο το χωριό, που όπως είπαμε αριθμεί πάνω από χίλιους κατοίκους! Οι Μαλάνοι λατρεύουν ένα μόνο θεό, τον Jamlu, στον οποίο προσφέρουν θυσίες. Μπορεί εξάλλου να δει κανείς τα κρανία και τα κέρατα των θυσιασμένων ζώων καρφωμένα πάνω στην πρόσοψη του ναού του θεού. Μόνο ο ιερέας έχει το δικαίωμα να μπει μέσα στο ναό και για το λόγο αυτό η πόρτα του παραμένει πάντα κλειδωμένη. Πολλές πέτρες μέσα στο χωριό, που δε φαίνονται να έχουν τίποτε το ιδιαίτερο, θεωρούνται ιερές και όποιος ξένος τις αγγίξει υποχρεώνεται να πληρώσει τα έξοδα της θυσίας του εξαγνισμού, που είναι συνήθως 200 ρουπιές (περίπου 2000 δρχ.), δηλαδή η τιμή μιας γίδας ή ενός προβάτου. Οι πιο ιερές πέτρες είναι αυτές που βρίσκονται γύρω στην Harcha και στο ναό. Παρόλο που οι Μαλάνοι και ζώα θυσιάζουν και κρεωφάγοι είναι, όχι μόνο απεχθάνονται οι ίδιοι τη χρήση του δέρματος, αλλά και απαγορεύουν την εισαγωγή οποιουδήποτε δερμάτινου αντικειμένου στο χωριό τους. Αν και η απαγόρευση είναι μόνο τυπική, αφού κανένας δεν έρχεται να ελέγξει ή να ρωτήσει αν έχεις πάνω σου κάτι από δέρμα. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων μοιάζουν να είναι εντελώς ελεύθερες. Γάμος ουσιαστικά δεν υπάρχει. Αν δυο νέοι αισθάνονται αμοιβαίο έρωτα και αποφασίζουν να ζήσουν μαζί, τότε το αγόρι καταθέτει 20 ρουπιές στο ναό και η ένωση επισημοποιείται. Υπάρχει επιπλέον πολυγαμία, τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ένα μεγάλο σπίτι όπου τα κορίτσια από 7 ως 15 χρονών το 'χουν συνήθειο να πηγαίνουν και να κοιμούνται όλα μαζί. Το βράδυ, όποιο αγόρι θέλει μπορεί να πάει και να διαλέξει το ταίρι που του αρέσει. Δεν υπάρχει καν όριο ηλικίας για την ένωση δυο ερωτευμένων. Ένα δεκαεπτάχρονο αγόρι μπορεί κάλλιστα να παντρευτεί με μια σαραντάχρονη γυναίκα, και το αντίθετο. Η γλώσσα των Μαλάνων είναι κι αυτή ιδιαίτερη, διαφορετική από τις άλλες γλώσσες που μιλιούνται στην περιοχή. Το όνομα της είναι Kanachi(πρβ. ελληνικά καναχή = τριγμός δοντιών). Υπάρχει ένας μύθος για το πώς άρχισαν οι Μαλάνοι να μιλούν αυτή τη γλώσσα. Στο χωριό βασίλευε, λέει, κάποτε ένας Raksha, δηλαδή δαίμονας. Οι άνθρωποι υπέφεραν πολύ κάτω από τη διοίκηση του και μη βρίσκοντας άλλη λύση στην απελπισία τους, κατέφυγαν στον ιερέα του χωριού, τον Jargdaman Rishi, και του ζήτησαν να τους απαλλάξει από την τυρανία του βασιλιά - δαίμονα. Στη μονομαχία που ακολούθησε ο δαίμονας νικήθηκε, καταράστηκε όμως τους Μαλάνους να μιλούν στο εξής τη δική του γλώσσα. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτού του μύθου βρίσκεται, νομίζω, στο ότι υποδηλώνει ότι σε κάποια στιγμή της ιστορίας τους οι κάτοικοι της Μάλανας άλλαξαν τη γλώσσα τους. Εγκατέλειψαν το παλιό τους ιδίωμα κι άρχισαν να μιλούν τη γλώσσα του βασιλιά δαίμονα, που ίσως έμοιαζε με τρίξιμο δοντιών (καναχή).                                 Ενδείξεις ελληνικής καταγωγής Η παράδοση για την ελληνική καταγωγή της Μάλανας είναι διάχυτη και ξεπερνά τα όρια της επαρχίας. Ακόμα και στο Δελχί, σα μίλησα σε κάποιους για τη Μάλανα, και πριν ακόμα φανερώσω την εθνικότητα μου, αυτοί ανεφώνησαν: «Α, αυτοί εκεί πάνω είναι Έλληνες!». Οι ίδιοι οι Μαλάνοι ωστόσο δε διατηρούν καμμια ιδιαίτερη μνήμη μιας πιθανής ελληνικής καταγωγής τους. Τα ονόματα Sikander (Αλέξανδρος), Μakedοη, Γιόνα ή Γιαβάνα (Έλληνες), γνωστά σε άλλες χώρες όπως το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, μοιάζουν να είναι σ' αυτούς εντελώς άγνωστα. Η ιστορική τους μνήμη σταματά στο Μογγόλο βασιλιά των Ινδιών 'Ακμπαρ, εγγονό του Ταμερλάνου, που λέγεται ότι είχε έρθει κάποτε στο χωριό τους να προσκυνήσει το θεό Jamlu. Υπάρχει μολαταύτα στη Μάλανα κάτι το πραγματικά συγκλονιστικό. Τα δημόσια κτίρια που βρίσκονται στην κεντρική πλατεία του χωριού, καθώς και ένα, δύο άλλα οικήματα, φέρουν πάνω από το περιστύλιο της πρόσοψης τους ζωοφόρους με ανάγλυφες παραστάσεις. Οι παραστάσεις αυτές απεικονίζουν σκηνές μάχης με άλογα και ελέφαντες. Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι οι πολεμιστές αυτών των παραστάσεων θυμίζουν εκπληκτικά αρχαίους Έλληνες οπλίτες. Αρκετοί Ινδοί επισκέπτες έχουν επισημάνει στο παρελθόν την ύπαρξη αυτών των ανάγλυφων μορφών και έχουν τονίσει το γεγονός ότι οι εικονιζόμενοι πολεμιστές φέρουν πλήρη πανοπλία, όπως αυτή που φορούσαν οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι, ενώ η παραδοσιακή ινδική πανοπλία κάλυπτε μόνο το άνω μέρος του κορμού. Οπωσδήποτε, είναι δύσκολα πιστευτό ότι οι παραστάσεις αυτές ανάγονται στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το πιο πιθανό είναι ότι αναπαράγονται από καιρό σε καιρό, όταν τα παλιά κτίρια καταστρέφονται και κτίζονται νέα, έτσι όπως αναπαράγονται στη λαϊκή τέχνη τα παραδοσιακά μοτίβα επί σειρά αιώνων, έτσι που στο τέλος να ξεχνιούνται ολότελα τόσο η προέλευση όσο και το ιδιαίτερο νόημα τους. Η άποψη αυτή, νομίζω, ενισχύεται και από το ότι οι άνθρωποι αυτοί, οι Μαλάνοι, απεικονίζουν στις ανάγλυφες παραστάσεις τους κατά κόρον άλογα και ελέφαντες, παρόλο που έτσι απομονωμένοι καθώς είναι πάνω στις βουνοκορφές τους το πιο πιθανό είναι να μην έχουν δει ποτέ στη ζωή τους τέτοια ζώα. Είναι λοιπόν οι κάτοικοι της Μάλανας απόγονοι των Ελλήνων της εποχής του Μεγαλέξαντρου; Νομίζω ότι το θέμα παραμένει ανοιχτό.                                                                                                ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ -Selina Bahl: <Malana: une remontee dans le cours de l histoire> in< Discover India >Oct 1988 -A C Khanna : <Holiday and trekking in Kulu-Manali> Nest-Wings 1991 -K K Sawhney S R Vashist